ΤΗΣ ΝΤIΝΑΣ ΒΑΪΟΥ*
Μέσα στον καταιγισμό διαδοχικών Μνημονίων και Μεσοπρόθεσμων συμφωνιών, που υπονομεύουν μόνιμα κάθε δυνατότητα ανάκαμψης της Ελλάδας, πέρασε σχεδόν απαρατήρητος και ο λεγόμενος «εφαρμοστικός νόμος». Στο σύντομο σχόλιο που ακολουθεί δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν όλες οι πτυχές αυτού του εγχειρήματος, που αποψιλώνει το Ελληνικό Δημόσιο από όσα περιουσιακά στοιχεία έχουν κάποια αξία στην αγορά, παραδίνει τους αιγιαλούς και τις παραλίες σε ιδιωτική και περίπου ανεξέλεγκτη χρήση (και οικοδόμηση), κατεδαφίζει εργασιακά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα -και άλλα πολλά.
Θα σταθώ μόνο στο μέρος που αναφέρεται στην «πολεοδομική ωρίμανση» και τις ρυθμίσεις για την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, για την επίτευξη της οποίας συνιστάται ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου Α.Ε.».
Ο εφαρμοστικός νόμος λοιπόν προβλέπει τον εντοπισμό με κάθε λεπτομέρεια των δημόσιων ακινήτων προς αξιοποίηση, για τα οποία προτείνονται Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης.
Για τα σχέδια αυτά βασικό κριτήριο αποτελεί η αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των πιθανών επενδύσεων (άρθρο 11), για την εξασφάλιση των οποίων προβλέπονται κάθε είδους εξαιρέσεις και τροποποιήσεις υφιστάμενων ρυθμίσεων και σχεδίων που αποτελούν νόμους του κράτους, ανατρέπεται κάθε απόπειρα σχεδιασμού μέσα από παρεκκλίσεις, εξαιρέσεις, ειδικές ρυθμίσεις και ειδικά συμβούλια, αναστέλλονται επιλεκτικά νόμοι του κράτους.
Από τη σαρωτική αυτή επέλαση δεν γλυτώνουν ούτε χώροι που προστατεύονται από την αρχαιολογική νομοθεσία, μια και μπορούν και αυτοί να αξιοποιηθούν, με ειδικούς όρους και περιορισμούς βεβαίως!
Τα δημόσια ακίνητα που βρίσκονται «εκτός σχεδίου», εκτός δηλαδή των εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων και οικισμών, μπορούν να παραλάβουν χρήσεις που αρθρώνονται κυρίως γύρω από τον τουρισμό - αναψυχή - εμπορικά κέντρα και τις υποδομές (αεροδρόμια, ελικοδρόμια, μαρίνες, λιμενικές ζώνες, σιδηροδρομικοί σταθμοί κ.λπ.) (άρθρο 11).
Σε όλες αυτές τις κατηγορίες οι συντελεστές δόμησης, τα ύψη κτηρίων, η κάλυψη και άλλοι όροι μπορούν να υπερβαίνουν τους ισχύοντες, «εάν από αρχιτεκτονική μελέτη ή άλλη τεχνική μελέτη τεκμηριώνεται η παρέκκλιση», δηλαδή σε κάθε περίπτωση που αυτό είναι επιθυμητό για την αποδοτικότητα της επένδυσης. Παράλληλα μπορεί να τροποποιείται και το περιεχόμενο των γενικών κατηγοριών χρήσεων που προβλέπει ο ίδιος ο εφαρμοστικός νόμος.
Οι «παρεκκλίσεις» εξ άλλου ανάγονται σε κανόνα, αφού για κάθε δημόσιο ακίνητο θα καθορίζονται ειδικοί όροι (χρήσεις, όροι δόμησης, περιβαλλοντικοί όροι κ.λπ.), ενώ με προεδρικά διατάγματα θα τροποποιούνται εγκεκριμένα Ρυθμιστικά και άλλα Σχέδια, εφʼ όσον οι προβλέψεις τους εμποδίζουν την «ολοκληρωμένη ανάπτυξη και αποτελεσματική αξιοποίηση» (άρθρο 12).
Με την ίδια διαδικασία, για τα «εντός σχεδίου» δημόσια ακίνητα μπορούν να τροποποιούνται ρυμοτομικά σχέδια, πολεοδομικές μελέτες, χρήσεις γης και όροι δόμησης, κατά παρέκκλιση ακόμη και από τον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό, «προκειμένου να αποδοθεί ο βέλτιστος πολεοδομικός - επενδυτικός προορισμός στο προς αξιοποίηση ακίνητο» (άρθρο 12).
Σύμφωνα με τον εφαρμοστικό νόμο, λοιπόν, δεν υπάρχει πολεοδομική νομοθεσία, σχεδιασμός και ρύθμιση του χώρου, αλλά μόνο «επενδυτικά σχέδια», τα οποία εγκρίνονται με γρήγορες διαδικασίες από όργανα που συστήνονται για τον σκοπό αυτόν.
Επί πλέον θεσπίζεται, κατά παρέκκλιση του Αστικού Κώδικα, το «δικαίωμα επιφανείας», το οποίο εισάγει σημαντικές μεταβολές σε όσα γνωρίζουμε περί ιδιοκτησίας - και ιδιοκτησίας του Δημοσίου ειδικότερα. Πρόκειται για ένα «εμπράγματο δικαίωμα φυσικού ή νομικού προσώπου να κατασκευάζει κτίσμα σε έδαφος δημοσίου κτήματος» (άρθρο 18).
Οι επενδυτές που θα γίνουν «επιφανειούχοι» έχουν δικαίωμα μεταβίβασης, οικοδόμησης, πώλησης, υποθήκευσης, προσημείωσης, σύστασης δουλειών επί των κτισμάτων, χωρίς να είναι ιδιοκτήτες της γης. Και όλα αυτά τα δικαιώματα ισχύουν για ένα διάστημα 5-50 ετών, που μπορεί να παραταθεί μέχρι τα 100.
Σε αντίθεση όμως με άλλα εμπορεύματα, τα ακίνητα έχουν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι δεν μπορούν να... μετακινηθούν μετά τα 50 ή 100 χρόνια. Υποθηκεύουν δηλαδή το μέλλον των δημοσίων κτημάτων για πάντα (ή σχεδόν).
Στο πλαίσιο αυτό δεν προκαλούν καμιά έκπληξη δύο πρόσφατες κινήσεις του νέου υπουργού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Η πρώτη αφορά τον νέο γύρο νομιμοποίησης αυθαιρέτων, που απαξιώνει κάθε προσπάθεια σχεδιασμού του χώρου, όπως άλλωστε συμβαίνει από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους.
Η δεύτερη έχει να κάνει με το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο για την Αθήνα-Αττική 2021, που παρουσιάστηκε δημόσια στις 20 Ιουλίου: στη σχετική συνέντευξη Τύπου ο υπουργός, ο οποίος δεν παρευρέθηκε στην παρουσίαση, δήλωσε ότι το Ρυθμιστικό Σχέδιο (το οποίο βεβαίως έχει συνταχθεί εντός του ΥΠΕΚΑ, από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Αθήνας) αποτελεί μία πρόταση και όχι πολιτική του υπουργείου. Πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς εξ άλλου, όταν ήδη έχει υπογραφεί ο εφαρμοστικός νόμος, οι ρυθμίσεις του οποίου δεν αναγνωρίζουν κανένα πλαίσιο σχεδιασμού - απλώς διευκολύνουν την απόδοση οποιασδήποτε ελληνικής γωνιάς σε κάθε λογής επενδυτές.
* H Ντίνα Βαΐου είναι καθηγήτρια στο ΕΜΠ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου