Το σοβάτισμα στην οικοδομή

Επιχρίσματα ή πιο κοινά σοβατίσματα καλούνται οι εργασίες εκείνες κατά τις οποίες ένα λεπτό στρώμα από αδρανή επικαλύπτει την εξωτερική και εσωτερική επιφάνεια του κτιρίου δημιουργώντας ουσιαστικά ένα κέλυφος γύρω από το φέροντα οργανισμό και την τοιχοποιία.

Γιατί να σοβατίσω;

Μέσω του σοβατίσματος επιτυγχάνεται μια μικρή αύξηση της θερμομονωτικής ικανότητας του κτιρίου, η οποία βέβαια δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη θερμομόνωση που υπάρχει στην τοιχοποιία αλλά και στο φέροντα οργανισμό.

Σημαντική όμως είναι η προστασία που προσφέρει μια σοβατισμένη επιφάνεια στο σκυρόδεμα, αφού ο σοβάς παρεμβάλλεται μεταξύ των δομικών στοιχείων και του περιβάλλοντος προσφέροντας χρονική καθυστέρηση στην οξείδωση του σιδήρου. Κατά τη διάρκεια του σοβατίσματος όμως θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε σημεία που ο οπλισμός των δομικών στοιχείων έρχεται σε επαφή με το σοβά λόγω κακής σκυροδέτησης. Τα σημεία αυτά θα πρέπει να επισκευάζονται ώστε να αποφεύγεται η επαφή του ασβέστη με τον οπλισμό καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει την ταχύτατη οξείδωση.

Αν και θερμομονωτικά ο σοβάς δεν επιτυγχάνει αξιοσημείωτα αποτελέσματα, στον τομέα της πυροπροστασίας τα καταφέρνει καλύτερα προσφέροντας σημαντική θωράκιση.

Από αισθητικής άποψης το σοβάτισμα έχει να επιδείξει τα καλύτερα αποτελέσματα αφού προσδίδει λεία και ομοιόμορφη επιφάνεια, καλύπτοντας τις ατέλειες του χτισίματος. Παράλληλα δίνει δυνατότητες αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων, όπως προσθήκη σκοτιών, ή διαφοροποίησης της υφής της τελικής επιφάνειας όπως π.χ. χωριάτικο, ρυζάκι κ.λπ.

Τι υλικά θα χρειαστώ;

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του υλικού σοβατίσματος είναι άμμος, ασβέστης, τσιμέντο, τσιμέντο λευκό, μάρμαρο και νερό. Η αναλογία των υλικών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως είναι η υγρασία του περιβάλλοντος, η υγρασία των υλικών, η ποιότητα των υλικών, καθώς και το υπόστρωμα, δηλαδή η επιφάνεια πάνω στην οποία θα εδραστεί το στρώμα του σοβά. Ιδανική είναι η περίπτωση κατά την οποία τα υλικά έρχονται αναμεμειγμένα με σταθερή αναλογία και μένει μόνο η τελική ανάμειξη με το νερό. Στην περίπτωση αυτή διασφαλίζεται η σταθερή ποιότητα των υλικών. Στην πιάτσα τα έτοιμα σκυροκονιάματα αντιμετωπίζονται αρκετά διστακτικά από τα συνεργεία σοβατισμάτων, καθώς η ποσότητα του τσιμέντου που αυτά περιέχουν είναι αρκετά υψηλότερη από αυτή που συνήθως χρησιμοποιούν. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η εργασιμότητα και η απόδοση να μειώνονται. Παράλληλα, το κόστος των έτοιμων σκυροκονιαμάτων είναι αρκετά μεγαλύτερο αλλά αν αναλογιστεί κανείς ότι οι ποσότητες είναι απολύτως μετρήσιμες και ελέγξιμες σε σχέση με την προμήθεια χύμα υλικών η τελική διαφορά κόστους μειώνεται αρκετά.

Ποια είναι η πορεία των εργασιών;

Η πορεία των εργασιών των επιχρισμάτων γίνεται σε τρείς φάσεις. Το πεταχτό, που ουσιαστικά δημιουργεί το κατάλληλο υπόστρωμα για να υπάρχει η συνάφεια με την κύρια στρώση (λάσπωμα) που αποτελεί και τη δεύτερη φάση. Τέλος η στρώση που ακολουθεί, το μάρμαρο, αποτελεί και την τελική επιφάνεια λευκού χρώματος.

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την πρώτη φάση, το πεταχτό, είναι άμμος, ασβέστης  τσιμέντο και νερό. Η ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείται είναι τέτοια έτσι ώστε το τελικό προϊόν να βρίσκεται σε αρκετά ρευστή μορφή. Ουσιαστικά η προς σοβάτισμα αρχική επιφάνεια δέχεται ένα πολύ λεπτό στρώμα υλικού έτσι ώστε να γίνει ανομοιόμορφη και να δημιουργηθεί αυξημένη πρόσφυση για την επόμενη στρώση.

Η δεύτερη στρώση, το λάσπωμα γίνεται χρησιμοποιώντας οδηγούς που είναι τετραγωνισμένες βέργες σιδήρου ούτως ώστε να επιτευχθεί η καθετότητα αλλά και το ομοιόμορφο της επιφάνειας. Προ της έναρξης της φάσης αυτής κρίνεται απαραίτητο να έχουν τοποθετηθεί ψευτόκασες ή οι τελικές κάσες των εσωτερικών πορτών, καθώς και οι σιδηρόκασες  των εσωτερικών κουφωμάτων. Αυτές οι κατασκευές θα χρησιμοποιηθούν επίσης σαν οδηγοί για το σοβάτισμα.

Στο υλικό του λασπώματος (λάσπη)  μπορεί να προστεθεί οικοδομική ρητίνη, όπως λάτεξ συνθετικών ρητινών SBR (Styrene butadiene rubber) για βελτίωση του εργάσιμου και παράλληλα αύξηση των στεγανοποιητικών ιδιοτήτων του τσιμεντομίγματος. Μετά το πέρας των εργασιών αυτής της στρώσης αφαιρούνται οι κατακόρυφοι οδηγοί και γεμίζουν και αυτοί με υλικό.

Το συνολικό πάχος αυτής της στρώσης θα πρέπει να κυμαίνεται στα 3-4 cm, όμως υπάρχουν περιπτώσεις που λόγω μη επίπεδης τοιχοποιίας απαιτείται μεγαλύτερο πάχος.

Κατά τη διάρκεια των επιχρισμάτων υπάρχουν διάφορα σημεία στα οποία πρέπει να ληφθεί ειδική μέριμνα. Τέτοια είναι οι συναρμογές της τοιχοποιίας με τα δομικά στοιχεία (κολώνες, δοκάρια), οι γωνίες αλλά και τα σημεία που απαιτούν μεγάλο πάχος στρώσης. Σε αυτά τα σημεία τοποθετούνται διάφορα υλικά, όπως υαλόπλεγμα (πλέγμα από πλαστικό υλικό, συνήθως χρώματος μπλε), δικτυακό πλέγμα από γαλβανισμένο ατσάλι, το οποίο συνήθως τοποθετείται σε σημεία όπου περνούν σωληνώσεις ηλεκτρολογικών ή υδραυλικών δικτύων, καθώς και μεταλλικά γωνιόκρανα για τις γωνίες.

Για την τελευταία στρώση, το μάρμαρο, σαν υλικά χρησιμοποιούνται μαρμαρόσκονη, ασβέστης, λευκό τσιμέντο και νερό. Σοβατίζεται σε δύο στρώσεις και η τελική επιφάνεια διαμορφώνεται μετά από τρίψιμο με ειδικό εργαλείο (τριβίδι). Σημαντικό είναι να προηγηθεί της τελευταίας φάσης η τοποθέτηση των μαρμαροποδιών στα παράθυρα ούτως ώστε να μη χρειαστεί να επανέλθει το συνεργείο για μερεμέτια.

Πως γίνεται το σοβάτισμα;

Τα τελευταία χρόνια (τουλάχιστον 2-3 δεκαετίες) το σοβάτισμα γίνεται ως επί το πλείστον με τη χρήση ειδικών μηχανημάτων-πρεσών των οποίων η λειτουργία βασίζεται στην άντληση υλικού και ταυτόχρονη εκτόξευσή του με τη βοήθεια πεπιεσμένου αέρα. Η ανάμειξη των υλικών γίνεται σε αναμικτήρα που βρίσκεται κοντά στα υλικά και η μεταφορά του γίνεται μέσω πλαστικών εύκαμπτων, υψηλής πίεσης, σωληνώσεων σε όλη την οικοδομή. Με τη χρήση της πρέσας επιτυγχάνεται η ταχύτερη ολοκλήρωση του έργου και η καλύτερη πρόσφυση του υλικού που λόγω της ταχύτητας εκτόξευσης. Η απώλεια υλικού όμως είναι μεγαλύτερη και περίπου το 20% των υλικών πριν την ανάμειξη, καταλήγουν στο δάπεδο των ορόφων της οικοδομής μετά το πέρας του σοβατίσματος. Υλικά που απαιτείται να απομακρυνθούν για τη συνέχιση των εργασιών.

Σύγχρονα υλικά σοβατίσματος μπορούν να βρεθούν στην αγορά και αφορούν έτοιμα προϊόντα με ιδιαίτερες θερμομονωτικές και στεγανωτικές ιδιότητες ή με χρωστικές αποφεύγοντας έτσι το βάψιμο των εξωτερικών τοίχων. Σε κάθε περίπτωση πάντως η χρήση των σωστών υλικών και η επιλογή του κατάλληλου και πεπειραμένου συνεργείου είναι καταλυτικοί παράγοντες για ένα άρτιο αισθητικά και λειτουργικά αποτέλεσμα.

Τι να προσέξω;

Οι εργασίες σοβατίσματος θα πρέπει να αποφεύγονται όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη από 5 ή ψηλότερη από 35 βαθμούς Κελσίου.

Ο ασβέστης πρέπει να είναι καλής ποιότητας και τελείως σβησμένος

Η σοβατισμένη επιφάνεια πρέπει να συντηρείται με κατάβρεγμα ιδιαιτέρα αν ο καιρός είναι ζεστός και ξηρός για να μη ρηγματώνεται ο σοβάς

Ανάμεσα στις τρείς στρώσεις θα πρέπει να μεσολαβεί χρόνος, γιατί τα κονιάματα αυτά συρρικνώνονται. Αν η επόμενη στρώση πέσει πριν προλάβει η προηγούμενη να συρρικνωθεί, τότε θα ρηγματωθεί αφού το υπόστρωμά της δεν θα είναι σταθερό.

Θα πρέπει οι σοβάδες να προηγηθούν της σκεπής εάν έχουμε τοιχία πάνω από σκεπές. Εάν δεν έχουμε τέτοια τοιχία, καλύτερα θα είναι να προηγηθεί η σκεπή για να μην μείνουν μερεμέτια.