ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΤΙΣΤΑΚΙΣ: Δεν υπάρχουν νομικά εμπόδια για τη Χάλκη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΠΑΚΑΛΙΔΟΥ

Θετικά και αρνητικά στοιχεία βλέπει στην απόφαση της Τουρκίας για τα βακούφια ο λέκτορας της Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Γιάννης Κτιστάκις, μέλος της ομάδας των νομικών που εκπροσωπεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Χαρακτηρίζει ως «στίγμα» για την τουρκική έννομη τάξη τη μη διευθέτηση των κατειλημμένων ιδρυμάτων (βακουφίων) των μειονοτήτων στη χώρα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και 17 ελληνορθόδοξα, κυρίως μοναστήρια και εκκλησίες, ενώ θεωρεί θετική εξέλιξη την πρόσφατη τροποποίηση του νόμου για τα μη κατειλημμένα βακούφια, που ανοίγει το δρόμο της επιστροφής (ή της αποζημίωσης σε περίπτωση που έχουν προπωληθεί) περίπου 1.000 ακινήτων που ανήκουν στην ελληνορθόδοξη μειονότητα.

Η κυβέρνηση Ερντογάν, με μία κίνηση που ξάφνιασε, έλυσε το «γόρδιο δεσμό» του νόμου του 2008 περί των βακουφίων...

Είναι μία θετική εξέλιξη. Πρόκειται για μία τροποποίηση - «σκούπα» που αίρει τις αδικίες του προηγούμενου νόμου. Πλην μίας, η οποία υπήρχε και συνεχίζει να υφίσταται: την περίπτωση των κατειλημμένων βακουφίων (μαζμπούτ), τη διαχείριση των οποίων «ανέλαβαν» διορισμένοι κρατικοί υπάλληλοι, αφού πριν εκδιώχθηκαν οι Ρωμιοί από τη διοίκησή τους. Υπάρχει μία τουρκική λέξη με κοινό νόημα και στα ελληνικά: ο λεκές. Κατά τη γνώμη μου, η μη ρύθμιση των κατειλημμένων ιδρυμάτων αποτελεί «λεκέ» και στίγμα για την τουρκική έννομη τάξη.

Για τα μη κατειλημμένα βακούφια, τι αναμένεται να επιστραφεί με τη νέα ρύθμιση;

Πρόκειται για περίπου 1.000 ακίνητα, τα οποία ανήκουν σε 66 ελληνορθόδοξα βακούφια σε Κωνσταντινούπολη, Ιμβρο και Τένεδο. Μιλάμε για ακίνητα τα οποία, αν πουληθούν ή ενοικιαστούν, θα αποφέρουν σημαντικά έσοδα στα ιδρύματα. Σ' αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα νεκροταφεία. Ωστόσο, ακόμη δεν υπάρχει εικόνα για το ποια από αυτά τα ακίνητα θα επιστραφούν και για ποια από αυτά θα δοθεί αποζημίωση, στην περίπτωση που έχουν ήδη μεταπωληθεί.

Για τα κατειλημμένα, ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται;

Πέρσι κατατέθηκαν στα τουρκικά δικαστήρια οι προσφυγές. Κάποιες έχουν απορριφθεί σε πρώτο βαθμό. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα ιδρύματα αυτά έμπαιναν στο καθεστώς των «κατειλημμένων» έπειτα από σοβαρά συμβάντα στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας τις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80. Η διαδικασία αποσκοπούσε στο να μην έχουν πόρους τα ρωμέικα ιδρύματα. Κατειλημμένα ιδρύματα έχουμε στα Πριγκηπόνησα (μεταξύ των οποίων και το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά), δύο στην Ιμβρο και τα υπόλοιπα στην ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης (όπως το αγίασμα της Παναγίας στο Βεφά, η προσφυγή για το οποίο απορρίφθηκε από το τουρκικό δικαστήριο).

Υπάρχει σκέψη προσφυγής προκειμένου να αναγνωριστεί η νομική υπόσταση του Οικουμενικού Πατριαρχείου;

Ολα είναι προς συζήτηση. Προτεραιότητα αποτελεί το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, που φέτος συμπληρώνει 40 χρόνια κλειστή. Εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καθώς, όπως ανέφερε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης, Βαρθολομαίος, 40 χρόνια είναι πολλά για να είναι κλειστή μία σχολή. Η Σχολή έκλεισε με μία δικαστική απόφαση. Αν υπάρχει πολιτική βούληση όλα γίνονται και στην περίπτωση της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης δεν υπάρχουν νομικά εμπόδια.

Πώς κρίνετε τα «ανοίγματα» της κυβέρνησης Ερντογάν στις μη μουσουλμανικές μειονότητες της Τουρκίας;

Ο Ταγίπ Ερντογάν απέδειξε ότι είναι μία πολιτική προσωπικότητα που παίρνει πρωτοβουλίες και αυτό δεν αφορά μόνο στις μειονότητες, αλλά και στις σχέσεις που διαμορφώνει η Τουρκία σε διεθνές επίπεδο. Αυτό νομίζω ότι δημιουργεί νέα δεδομένα στην περιοχή. Εκτιμώ ότι για την τελευταία εξέλιξη έπαιξαν ρόλο οι ευρωπαϊκές πιέσεις, η αλήθεια της αδικίας που υπέστησαν οι μειονότητες, αλλά και η επιμονή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.

Η Τουρκία, πάντως, εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει τον τίτλο «οικουμενικός» στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Η φωτογραφία με τον πρωθυπουργό της Τουρκίας να κάθεται δίπλα στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, στο δείπνο Ιφτάρ που διοργάνωσαν οι μειονότητες πριν από λίγες μέρες, τι άλλο μπορεί να σημαίνει παρά την αναγνώριση ενός θρησκευτικού ηγέτη που είναι γνωστός σε όλη την υφήλιο; Μακάρι να μπορούσαμε να δείξουμε πολλές φωτογραφίες Ελληνα πρωθυπουργού που να κάθεται σε δείπνο δίπλα σ΄ έναν εκπρόσωπο οποιασδήποτε από τις μειονότητες που βρίσκονται εδώ. Σε ό,τι αφορά στον τίτλο «οικουμενικός», μπορεί οι Τούρκοι να τον αρνούνται, αλλά αυτός ο τίτλος αναγνωρίζεται από την παγκόσμια κοινότητα.

agelioforos.gr