Φορολογία ακινήτων και ανάπτυξη

Του Λυκουργου Λιαροπουλου*

Ολοι μιλάμε για την ανάπτυξη ως τη μόνη οδό διαφυγής από τη διαφαινόμενη καταστροφή που οφείλεται στο πρόβλημα του ελλείμματος και του χρέους, αλλά δεν καταλαβαίνουμε όλοι το πρόβλημα με τον ίδιο τρόπο. Από το 1981 το χρέος ανέβηκε από το 30% του ΑΕΠ στο 150%. Αν σήμερα είχαμε χρέος 30%, θα χρωστούσαμε 70 δισ. ευρώ αντί για 350 δισ. ευρώ Πού πήγαν όλα αυτά τα δανεικά; Αποκτήσαμε life style και ακριβά γούστα, σε μια γενιά πήγαμε από το σουβλάκι στο σούσι, από τον ποδαρόδρομο στο γυμναστήριο, από τις ρακέτες στην παραλία στο φουσκωτό, από το διαμέρισμα στην Κυψέλη στη μεζονέτα στην (καμένη) Πεντέλη. Αποκτήσαμε δρόμους, αεροδρόμια, γέφυρες, αλλά και πολλά και μεγαλύτερα σπίτια, βίλες, αυτοκίνητα, κότερα, κάναμε και Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι ιδιοκτήτες (;) των αμπελιών που τώρα είναι το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» απέκτησαν δεκάδες αστικά ακίνητα χωρίς να βάλουν ούτε ένα ευρώ (ή δραχμή, τότε). Ακόμη αγοράζουμε περισσότερα από όσα παράγουμε, περνούσαμε καλά και το κάναμε για 30 χρόνια, με δανεικά. Τώρα ήρθε η ώρα του λογαριασμού και με τρόπο καθόλου κομψό. Η διαχείριση της «πολυκατοικίας Ε.Ε.» λέει «πληρώστε ή φύγετε». Η γενιά των 60άρηδων πρέπει να αρχίσει να πληρώνει το χρέος που έχει φορτώσει στα παιδιά της. Τόσο απλά.

Να πληρώσουμε, αλλά πώς και γιατί; Η μείωση αποδοχών και συντάξεων μέχρι τώρα έφερε ύφεση, τσακίζει νέους και ηλικιωμένους και δεν μειώνει το έλλειμμα. Η υπερφορολόγηση μπορεί να ωφέλησε τους εφοριακούς, αλλά όχι το δημόσιο ταμείο. Αν θέλουμε να αρχίσει πάλι η ανάπτυξη που φέρνει απασχόληση, φόρους και εισφορές, ο Jes Arnold του ΟΟΣΑ, σε μια σημαντική μελέτη, πριν από λίγα χρόνια, ταξινόμησε τους φόρους ανάλογα με τη ζημιά που κάνουν στην ανάπτυξη. Διαπίστωσε ότι οι φόροι ακίνητης περιουσίας βλάπτουν στο ελάχιστο και οι φόροι στις επιχειρήσεις και στο εισόδημα στο μέγιστο. Αυτό λέει και η κοινή (οικονομική) λογική, αφού ο φόρος περιουσίας δεν περιέχει αντικίνητρα στην επιχειρηματικότητα και είναι ο μόνος τρόπος να φορολογηθεί η υπεραξία που οφείλεται στη συλλογική προσπάθεια. Και όμως, είδαμε να περισσεύει η ιδιοτελής, άστοχη και φοβική κριτική για τον φόρο ακίνητης περιουσίας που αποφάσισε η κυβέρνηση. Δεν θα «πονέσει» κάποιος με ακίνητη περιουσία, 400.000 ευρώ, αν πληρώσει 400 ευρώ τον χρόνο. Αν κάποιος με πέντε, 10 ή και 20 ακίνητα φορολογηθεί με πολλές χιλιάδες ευρώ, ίσως πουλήσει ένα διαμέρισμα. Μικρό το κακό, όσο μικρό και το πραγματικό τίμημα που πλήρωσε για να την αποκτήσει, στα τρελά χρόνια της αφορολόγητης ανάπτυξης με τα κοινοτικά πακέτα. Αν αρκετοί το κάνουν, ίσως μερικοί φτωχότεροι, ή νέα ζευγάρια, αποκτήσουν τη στέγη που χρειάζονται στο ξεκίνημα της ζωής τους. Το μέτρο είναι σωστό, αλλά ίσως άργησε και δεν είναι αρκετά τολμηρό. Θα πρέπει να είναι 10ετούς τουλάχιστον διάρκειας για ακίνητη περιουσία που είναι μεγαλύτερη από ένα λογικό όριο.

Το κύριο ζήτημα και η δικαιολογημένη κριτική εστιάζεται στο τι θα γίνουν τα έσοδα από τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας. Αν δηλαδή, πρώτο μας μέλημα είναι να συνεχίσουμε να χρηματοδοτούμε στρατιές δημοσίων υπαλλήλων και όχι την ανάπτυξη και, τελικά, την αντιμετώπιση του χρέους. Στη χώρα μας η οικοδομή ήταν η ατμομηχανή, αλλά τώρα έχει πεθάνει, αφού ήδη έχουμε περισσότερα σπίτια από όσα χρειαζόμαστε. Ο Τάσος Χωμενίδης πριν από περίπου δύο χρόνια, σε ένα σημαντικό άρθρο στο «Βήμα», τεκμηρίωσε τις τεράστιες δυνατότητες που υπάρχουν στην αντικατάσταση του φθαρμένου οικιστικού αποθέματος των μεγάλων πόλεων. Ολόκληρα τετράγωνα στην Κυψέλη μπορούν, τώρα που φεύγουν και οι μετανάστες, με κατάλληλα προγράμματα αστικής ανανέωσης, με πρωτοβουλία δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, να μετατραπούν σε ελκυστική και σύγχρονη κατοικία. Μια δεύτερη ιδέα είναι η ανανέωση πολλών άθλιων δημόσιων νοσοκομείων. Στη μελέτη μου για τις συγχωνεύσεις των νοσοκομείων, που κακώς «τρόμαξε» τον υπουργό Υγείας, τεκμηρίωσα την ανάγκη και τη δυνατότητα κατάρτισης ενός προγράμματος ανέγερσης οκτώ νέων νοσοκομείων, σε οικόπεδα του Δημοσίου για να αρχίσει το «χτίσιμο» σήμερα και να αποφέρει άμεσα σημαντικά οικονομικά (και υγειονομικά) οφέλη. Μια τρίτη κατεύθυνση είναι οι «πράσινες» επενδύσεις και ο σιδηρόδρομος, για φτηνές και οικολογικές μεταφορές, με αξιοποίηση και ευρωπαϊκών κονδυλίων, καθώς και η άμεση δημιουργία τουριστικών υποδομών. Αν, όμως, κριθεί απαραίτητο, για τα πρώτα 2-3 χρόνια, τα έσοδα θα μπορούσαν να διπλασιασθούν ως αποτέλεσμα, αν πήγαιναν για την αγορά χρέους από τη δευτερογενή αγορά, μέχρι να βγούμε στις αγορές. Φορολογήστε λοιπόν τη μεγάλη ακίνητη περιουσία που προήλθε κυρίως ως υπεραξία από την ανάπτυξη της χώρας, για να ξεκινήσει πάλι η ανάπτυξη, αλλά αυτή τη φορά, υγιής, όχι με δανεικά από τις τράπεζες και το εξωτερικό, ανάπτυξη που θα μεγαλώσει το ΑΕΠ και την απασχόληση και θα μικρύνει, τελικά, το χρέος.

*Ο κ. Λυκούργος Λιαρόπουλος είναι καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.


kathimerini.gr