Εμμεση δήμευση της ιδιοκτησίας

Το υπό θεσμοθέτηση «ειδικό τέλος ακίνητης περιουσίας» -το «δώρο» των κ.κ. Παπανδρέου και Βενιζέλου προς τους φορολογουμένους από την αλήστου μνήμης παρουσία τους στη φετινή ΔΕΘ), πέρα από τη δραματική οικονομική επιβάρυνση που επιφέρει, παραβιάζει ευθέως το Σύνταγμα. Και κατά κύριο λόγο τις διατάξεις των άρθρων 17 παρ. 1, 4 παρ. 5 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος.

Εκτός λοιπόν από τα τεράστια νομικά προβλήματα που θα δημιουργηθούν λόγω της διαδικασίας είσπραξής του μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ -προβλήματα που, εντέλει, ίσως οδηγήσουν σε πραγματική αδυναμία είσπραξης- οι διατάξεις που το θεσμοθετούν θα κηρυχθούν ανίσχυρες, ως αντισυνταγματικές. Ειδικότερα:

Ι. Από το συνδυασμό των προαναφερόμενων διατάξεων του Συντάγματος συνάγεται ότι η ιδιοκτησία προστατεύεται ως ατομικό δικαίωμα (άρθρο 17 παρ. 1). Βεβαίως το δικαίωμα αυτό, κατά ρητή συνταγματική πρόβλεψη, υπόκειται σε περιορισμούς υπέρ του γενικού συμφέροντος. Πλην όμως οι ως άνω περιορισμοί, πρωτίστως δε οι φορολογικές επιβαρύνσεις, δεν επιτρέπεται να παραβιάζουν την αρχή της ισότητας ενώπιον των δημόσιων βαρών (άρθρο 4 παρ. 5) καθώς και την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1). Συμπερασματικώς, και ειδικώς ως προς την ακίνητη περιουσία, τα φορολογικά βάρη δεν επιτρέπεται να θίγουν τον πυρήνα της, δεδομένου ότι σε αντίθετη περίπτωση το δικαίωμα στην ιδιοκτησία αποστεώνεται και η αντίστοιχη περιουσία οδηγείται στην καταφώρως αντισυνταγματική ατραπό της έμμεσης δήμευσης.

ΙΙ. Το υπό συζήτηση στη Βουλή σχέδιο νόμου ως προς το «ειδικό τέλος ακίνητης περιουσίας», με βάση τα έως τώρα γνωστά στοιχεία της σχετικής «τροπολογίας», εξωθεί σε μια τέτοια έμμεση δήμευση και είναι, άρα, προδήλως αντισυνταγματικό, διότι:

1Δεν πρόκειται περί «τέλους», όπως ανακριβώς χαρακτηρίζεται, αλλά περί καθαρού φόρου. Και, φυσικά, ουδεμία σχέση έχει με το ακόμη ισχύον αλλά μηδέποτε εισπραχθέν ΕΤΑΚ (ειδικό τέλος ακινήτων), του οποίου το ύψος είναι ελάχιστο και θεσμοθετήθηκε υπό εντελώς διαφορετικές οικονομικές συνθήκες και προϋποθέσεις. Το τέλος, κατά τη θεσμική του ιδιοσυστασία, προϋποθέτει ανταποδοτικότητα καθώς και αναλογία μεταξύ του οικονομικού βάρους που επιβάλλεται και της ωφέλειας, την οποία ο βαρυνόμενος αποκομίζει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όχι μόνο δεν υπάρχει ίχνος ανταποδοτικότητας, ήτοι οιοδήποτε όφελος υπέρ του ιδιοκτήτη, αλλά, όλως αντιθέτως, λόγω της οικονομικής κρίσης και των κυβερνητικών μέτρων η περιουσία σταδιακώς αποδυναμώνεται. Άρα το μέτρο αυτό συνιστά φόρο, ο οποίος μπορεί να επιβληθεί μόνον εφόσον πληρούνται οι σχετικές συνταγματικές προϋποθέσεις. Κάτι το οποίο καταφανώς δεν συμβαίνει, όπως τεκμηριώνεται στη συνέχεια.

2Ως φόρος, το «ειδικό τέλος ακίνητης περιουσίας» παραβιάζει αναμφιβόλως τις συνταγματικώς κατοχυρωμένες αρχές της ισότητας ενώπιον των δημόσιων βαρών και της αναλογικότητας. Τούτο προκύπτει όχι μόνον από την ισοπεδωτική γενικότητά του, δοθέντος ότι αφορά κάθε ακίνητο, αλλά και από τον εξαιρετικά υψηλό φορολογικό συντελεστή. Ο συντελεστής αυτός συνδυάζεται με την τιμή ζώνης, η οποία στηρίζεται, κατά γενικό κανόνα, σε αντικειμενικές αξίες που είναι σήμερα εξωπραγματικές. Από τα διδάγματα της κοινής πείρας φαίνεται ότι, λόγω της κατάρρευσης της οικοδομής και της αγοράς ακινήτων, οι ισχύουσες αντικειμενικές αξίες είναι πολύ υψηλότερες από τις πραγματικές. Συνακόλουθα, οι φορολογούμενοι καλούνται να καταβάλουν δυσανάλογους φόρους, οι οποίοι κάθε άλλο παρά ανταποκρίνονται στη φορολογική τους δυνατότητα και κάθε άλλο παρά συνάδουν προς την αρχή της ισότητας ενώπιον των δημόσιων βαρών.

3Από την ίδια τη φύση της συνταγματικής προστασίας της ιδιοκτησίας προκύπτει ότι τα ακίνητα είναι δυνατό να φορολογούνται με θεσμικώς αποδεκτό τρόπο μόνον όταν αποφέρουν, αμέσως ή εμμέσως, κάποιας μορφής εισόδημα (π.χ. ενοίκιο, πόρους από μακροχρόνια μίσθωση, κέρδος από πώληση ή επενδύσεις). Ομως το «ειδικό τέλος ακίνητης περιουσίας» ουδόλως πληρεί τις συνταγματικές αυτές προϋποθέσεις. Η επιβολή του για κάθε ακίνητο -θα έλεγα ορθότερα για κάθε κτίσμα- και ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση του ιδιοκτήτη, ανοίγει το δρόμο για μια οιονεί δήμευση. Και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα, αφού ο ιδιοκτήτης, λόγω αδυναμίας καταβολής του φόρου, είτε θα εξαναγκασθεί σε πώληση με εξευτελιστική τιμή είτε θα υποστεί το βασανιστήριο της προκρούστειας κλίνης της αναγκαστικής εκτέλεσης.

Μέσα στη δίνη της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τον τόπο, η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου έχει δώσει, δυστυχώς, πολλά δείγματα γραφής ωμής παραβίασης του Συντάγματος. Το περιβόητο «ειδικό τέλος ακίνητης περιουσίας» προσθέτει μια μεγάλη μελανή ψηφίδα στο διευρυνόμενο μωσαϊκό της αντισυνταγματικής της πολιτικής. Η διοικητική Δικαιοσύνη και, κυρίως, το Συμβούλιο της Επικρατείας καλούνται να υπερασπισθούν, κατά τη δικαιοδοσία τους, με το ανάλογο σθένος και το θεμέλιο της έννομης τάξης μας αλλά και το ίδιο το κοινωνικό σύνολο.

Του ΠΡΟΚΟΠΗ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ Βουλευτή, καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

enet.gr