Τοιχοποιία

Σε παλαιότερες εποχές και προ της χρήσης του οπλισμένου σκυροδέματος ή του χάλυβα ως δομικό στοιχείο, η δόμηση των κατασκευών γινόταν σχεδόν αποκλειστικά με τοιχοποιία. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η τοιχοποιία καλούταν να αναλάβει τα φορτία της κατασκευής (ίδια ή εξωγενή) και τιτλοδοτούταν ως φέρουσα τοιχοποιία. Κύρια υλικά της φέρουσας τοιχοποιίας είναι οι πέτρες οι οποίες χωρίς συνδετικό κονίαμα (ξερολιθιά) ή με αυτό πλέκονταν μεταξύ τους (αρμολόγηση) δημιουργώντας έτσι μία βαριά και στιβαρή κατασκευή με ιδιαίτερη ικανότητα στην ανάληψη κατακόρυφων φορτίων, χωρίς αντίστοιχη ικανότητα στις οριζόντιες καταπονήσεις.

Μετά την καθιέρωση του οπλισμένου σκυροδέματος και του δομικού χάλυβα ως κυρίαρχα υλικά στην κατασκευή του φέροντα οργανισμού, η τοιχοποιία έπαψε πια να είναι φέρουσα και ο σκοπός της έγινε αποκλειστικά η πλήρωση των κενών  μεταξύ των δομικών στοιχείων και η διαμόρφωση ή γενικότερα η υλοποίηση του αρχιτεκτονικού σχεδίου.

Η συνηθέστερη μεθοδολογία κατασκευής τοιχοποιίας που συναντάται στην Ελλάδα είναι με οπτόπλινθους (τούβλα). Μικρότερη απήχηση έχουν οι πλάκες από πορομπετόν, ενώ συνεχώς κερδίζει έδαφος η ξηρά δόμηση που όμως δεν αφορά την παρούσα παρουσίαση.

Οι οπτόπλινθοι (τούβλα) κατασκευάζονται σε τυποποιημένες διαστάσεις των 12, 8 και 6 οπών. Οι οπές οι οποίες διατρέχουν κατά μήκος το σώμα του οπτόπλινθου, εξυπηρετούν ταυτόχρονα στη μείωση του ίδιου βάρους και την αύξηση της θερμαντικής και ηχομονωτικής ικανότητας ενώ βοηθούν στην ανάπτυξη καλύτερης συνάφειας με το συγκολλητικό υλικό (λάσπη). Οι 12 οπών οπτόπλινθοι είναι οι ως επί το πλείστον χρησιμοποιούμενοι, ενώ οι 8 οπών εξοικονομούν χώρο στα συρόμενα και οι 6 οπών χρησιμοποιούνται για τα ‘σφηνώματα’ στα τελειώματα των τοίχων με τις πλάκες και τα δοκάρια.

Η μεθοδολογία του χτισίματος της τοιχοποιίας με οπτόπλινθους ακολουθεί κάποιους βασικούς κανόνες που έχουν να κάνουν με την μηχανική και  την αρχιτεκτονική-θερμομονωτική μελέτη. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην κατακορύφωση των στοιχείων της τοιχοποιίας καθώς αυτό βοηθά στο να μη δημιουργούνται προβλήματα σε μεταγενέστερες οικοδομικές εργασίες (σοβάτισμα, ελαιοχρωματισμοί κ.τ.λ.)

Κατά τη διαδικασία του κτισίματος χρησιμοποιείται συγκολλητική ουσία (λάσπη) που δημιουργείται με την ανάμειξη άμμου-τσιμέντου-ασβέστη και νερού σε συγκεκριμένες αναλογίες. Η μία σειρά τούβλα τοποθετείται πάνω στην άλλη έτσι ώστε το κέντρο του κάθε οπτόπλινθου να βρίσκεται στον αρμό της ένωσης των δύο από κάτω. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται περισσότερη στιβαρότητα.

Η συνέχεια των οπτόπλινθων σε μία τοιχοποιία θα πρέπει να διακόπτεται αρχικά σε ύψος 1,20 m και στη συνέχεια στο ύψος των πορτών και των παραθύρων από μία λωρίδα ενιαία και συνεχή από οπλισμένο σκυρόδεμα. Αυτή η  λωρίδα λέγεται σενάζ και όταν γεφυρώνει το άνοιγμα κάποιου κουφώματος, πρέκι. Η λογική της ύπαρξης του σενάζ είναι απλή και βασίζεται στην   αντισεισμική θωράκιση της τοιχοποιίας.

Ο όρος αντισεισμική θωράκιση της τοιχοποιίας έχει την λογική της μη  ρηγμάτωσης της σε μέτριας έντασης σεισμούς. Λόγω της φύσης των υλικών και της μεθοδολογίας κατασκευής, η τοιχοποιία είναι μία ιδιαίτερα ψαθυρή κατασκευή με αποτέλεσμα σε μικρές γωνιακές παραμορφώσεις να αντιδρά απότομα με ρηγμάτωση. Βέβαια κατά τη διάρκεια των στατικών υπολογισμών εμπλέκεται η σχετική μετακίνηση των άκρων του ορόφου, η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει μία οριακή  τιμή (έναντι ρηγματώσεως τοιχοποιίας).

Η κατασκευή του σενάζ πρέπει να ακολουθεί τους κανόνες του οπλισμένου σκυροδέματος καθώς πρόκειται για μία δοκό. Οπλίζεται και στην άνω και στην κάτω μεριά και καλό θα ήταν να έχει και οπλισμό έναντι διατμητικών δυνάμεων. Στην αγορά υπάρχουν έτοιμοι τυποποιημένοι οπλισμοί για σενάζ με αρκετά υψηλό κόστος όμως και έτσι στην πραγματικότητα το σενάζ οπλίζεται με βέργες σιδήρου Φ8 συνήθως και έπειτα σκυροδετείται.

Όσον αφορά την σύνδεση του με τα κατακόρυφα δομικά στοιχεία θα πρέπει να αποφεύγεται καθώς δύναται να προσδώσει υπό συγκεκριμένη σεισμική φόρτιση μία επιπρόσθετη σημειακή δύναμη σε αυτά. Άλλωστε η σύνδεση αυτή δεν έχει ουσιαστικό νόημα καθώς είναι βέβαιο ότι θα αστοχήσει αφού ένα στοιχείο με πολύ μεγάλη δυσκαμψία και αντοχή θα μεταφέρει υψηλές εντατικές δυνάμεις σε ένα στοιχείο με πολύ μικρότερη δυσκαμψία και ικανότητα ανάληψης εντατικών μεγεθών. Προτείνεται κατά τη σκυροδέτηση του σενάζ να προβλέπεται η κατασκευή κατάλληλου αρμού.

Στο τελείωμα της τοιχοποιίας και στην επαφή του με τα δομικά στοιχεία της πλάκας ή του δοκαριού, συνηθίζεται από τα συνεργεία να τοποθετείται μία σειρά 6 οπών οπτόπλινθων υπό γωνία με την λογική του σφηνώματος της όλης κατασκευής. Αυτό έχει μόνο κατασκευαστικό νόημα (διευκόλυνση του συνεργείου) και όχι προστασία έναντι ανατροπής της τοιχοποιίας. Η προστασία έναντι ανατροπής επιτυγχάνεται έτσι κι αλλιώς από τη γεωμετρία της ίδια της τοιχοποιίας.

Το πάχος της τοιχοποιίας εξαρτάται από το είδος του κτιρίου, τις ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν την αρχιτεκτονική και την μελέτη θερμομόνωσης. Για συνήθης κατοικίες λαμβάνει χώρα ένας διαχωρισμός ανάλογα με το αν οι τοιχοποιία έρχεται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον ,το  κλιμακοστάσιο ή γειτονική ιδιοκτησία. Σε αυτές τις περιπτώσεις το πάχος της προκύπτει με τοποθέτηση των 12 οπών οπτόπλινθων  σε παράθεση (διπλά) και η τοιχοποιία καλείται μπατική. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις πλην εξαιρέσεων που περιγράφονται στην αρχιτεκτονική μελέτη, η τοιχοποιία αποτελείται από έναν οπτόπλινθο  και ονομάζεται δρομική.  Στις τοιχοποιίες που έρχονται σε επαφή με μη θερμαινόμενους  χώρους, μεταξύ των οπτόπλινθων της μπατικής τοιχοποιίας παρεμβάλλεται θερμομονωτικό υλικό, η φύση και η διάσταση του οποίου καθορίζονται από την μελέτη θερμομόνωσης.

Για την κατασκευή τοιχοποιίας από πορομπετόν ακολουθείται παρόμοια  μεθοδολογία με τη διαφορά ότι τον ρόλο των οπτόπλινθων παίζουν οι πλάκες του πορομπετόν, οι διαστάσεις των οποίων είναι αρκετά μεγαλύτερες και δεν έχουν διάκενο, ενώ στον ρόλο του συνδετικού κονιάματος βρίσκεται ειδική κόλλα. Η κατασκευή σενάζ καθώς επίσης τα πάχη και η τοποθέτηση θερμομονωτικού υλικού παραμένουν ίδια.